Opieka zastępcza obejmuje dzieci poza ich domem rodzinnym. Do tego rodzaju opieki zalicza się rodziny zastępcze oraz szereg różnych instytucji. Dla wielu dzieci opieka taka jest krótkotrwała i kończy się adopcją lub powrotem do naturalnych rodziców; dla innych trwa bezterminowo, nawet do osiągnięcia pełnoletniości i samodzielności. Opieka zastępcza wiąże się z radykalną zmianą w życiu dziecka. Musi ono przystosować się do nowego otoczenia, może także znaleźć się w nowej szkole. Proces ten może się powtarzać, jeśli warunki domowe dziecka nie ulegają poprawie.

Podstawy prawne, zagadnienia opieki rodzicielskiej oraz umieszczania dziecka poza rodziną tworzą głównie następujące przepisy:

      1. Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z dnia z dnia 2 kwietnia 1997r.;
      2. Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. — Kodeks rodzinny i opiekuńczy;
      3. Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej;
      4. Ustawa o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.

Ponadto szczegółowo tę problematykę regulują m.in. następujące rozporządzenia do ustawy o pomocy społecznej:

      1. Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 18 października 2004r. w sprawie rodzin zastępczych;
      2. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 19 października 2007r. w sprawie placówek opiekuńczo – wychowawczych;
      3. Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 23 grudnia 2004 r. w sprawie udzielania pomocy na usamodzielnienie, kontynuowanie nauki oraz zagospodarowanie;
      4. Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 30 września 2005 r. w sprawie ośrodków adopcyjno – opiekuńczych;
      5. Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 6 października 2004r.  w sprawie podmiotów uprawnionych do zakładania i prowadzenia niepublicznych ośrodków adopcyjno – opiekuńczych oraz stażu pracy i kwalifikacji wymaganych od osób zatrudnionych w publicznych i niepublicznych ośrodkach adopcyjno – opiekuńczych, a także warunków lokalowych, jakimi powinny dysponować te ośrodki;
      6. Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 19 października 2005r. w sprawie szczegółowych zasad nadzoru nad przestrzeganiem standardu opieki i wychowania w placówkach opiekuńczo – wychowawczych oraz nadzoru nad działalnością ośrodków adopcyjno – opiekuńczych. 

Według definicji Rzecznika Praw Obywatelskich piecza zastępcza jest sprawowana w przypadku niemożności zapewnienia opieki i wychowania przez rodziców, zapewnia realizację planu pracy z rodziną lub gdy jest to niemożliwe – jest to dążenie do przysposobienia dziecka, przygotowanie dziecka do godnego, samodzielnego i odpowiedzialnego życia, pokonywania trudności życiowych zgodnie z zasadami etyki, nawiązywania i podtrzymywania bliskich, osobistych i społecznie akceptowanych kontaktów z rodziną i rówieśnikami, w celu łagodzenia skutków doświadczania straty i separacji oraz zdobywania umiejętności społecznych, a także zaspokojenie potrzeb emocjonalnych dzieci, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb bytowych, zdrowotnych, edukacyjnych i kulturalno– rekreacyjnych.

W aspekcie psychologicznym jako jeden z ważnych mechanizmów regulujących aktywność człowieka stanowi wychowanie. Mechanizm ten warunkują społeczeństwo
i kultura. W prawidłowym środowisku wychowawczym jednostka wykształca i doskonali system regulacji wewnętrznej, przybierającej postać m.in. samowychowania. Rodzice pełnią w tym obszarze dwie funkcje: socjalizacyjną i emancypacyjną. Funkcja socjalizacyjna (adaptacyjna) polega na przygotowaniu jednostki do podejmowania różnych zadań w społeczeństwie i na jego rzecz w sposób nie naruszający ładu społecznego. Natomiast funkcja emancypacyjna (wyzwalająca) wiąże się z organizowaniem takich warunków działania w środowisku rozwijającej się osoby, aby jej potencjał mógł się wyzwalać i realizować. Rodzice zastępczy mają obowiązek zadbania o integralne wychowanie w sensie psychologicznym powierzonego im dziecka, podejmując m.in. oddziaływania związane z jego rozwojem fizycznym, psychicznym, społecznym i kulturalnym (Łuczyński, 2008). Czynnikami warunkującymi oddziaływania wychowawcze rodziny na rozwój i wychowanie dziecka polegają na świadomości celów wychowawczych rodziców oraz sposobie ich realizacji, postawie rodzicielskiej, więziach emocjonalnych w rodzinie, rodzaju stosunków interpersonalnych w grupie rodzinnej, a także strukturze rodziny i jej poziom moralno – społecznym.

Wychowanie dzieci w rodzinach zastępczych może być dla rodzica zastępczego wielkim wyzwaniem, gdyż może on odegrać jedną z najważniejszych ról  w życiu dziecka. Stąd decyzja o podjęciu się zadania opieki i wychowania dziecka winna być dojrzała i skrupulatnie przemyślana, gdyż dobro dziecka stać powinno zawsze na pierwszym miejscu.
.
Aby skorzystać z profesjonalnej pomocy psychologicznej zapraszam na stronę Psycholog Gorzów
.
Bibliografia

  • 1. L. Pytka, Pedagogika resocjalizacyjna. Wybrane zagadnienia teoretyczne, diagnostyczne i metodyczne., Warszawa, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, 2001, ISBN 83-87079-44-8.
  • 2. R.A. Skidmore, M.GThackeray, Wprowadzenie do pracy socjalnej, Katowice, Wydawnictwo Biblioteka Pracownika Socjalnego, 1998, ISBN 83-7164-102-8.
  •  P. Domaradzki, J. Krzyszkowski, Wsparcie dziecka w rodzinie i pieczy zastępczej. Ujęcie praktyczne., Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2016, ISBN 978- 83-7969-977-1.
  • S. Łakoma, Instytucja rodzin zastępczych w prawie administracyjnym, Łódź, Wydawnictwo Head Republic, 2014, ISBN 978-83-934872-3-3.
  •  I. Janicka, H. Liberska, Psychologia rodziny, Warszawa, Wydawnictwo PWN, 2014, ISBN 978-83-01-18002-7.
  • E. Różańska, A. Tynelski, Rodzina zastępcza jako forma opieki nad dzieckiem, Kielce, Wydawnictwo Wyższa Szkoła Pedagogiczna im. Jana Kochanowskiego, 1981, Skrypt dla studentów pedagogiki na kierunku pedagogika opiekuńczo – wychowawcza, Wydanie I.
  • J. Wilgocki, M. K. Wright, Czas niepewności. O dzieciach w rodzinach zastępczych, Sopot, Gdańskie wydawnictwo psychologiczne, 2002, ISBN 978-83-60577-00-4.

.
Strona internetowa:

  • https://www.rpo.gov.pl/pl/content/co-jest-piecza-zast%C4%99pcza
  • https://rm.coe.int/168046ce9f
  • https://sip.lex.pl/#/commentary/587698265/495705?tocHi=1&cm=RELATIONS.
  • https://www.researchgate.net/publication/286042073_Psychologiczne_aspekty_proces u_wychowania_dzieci_w_srodowisku_rodzin, s. 7-9.